Stress bestaat niet!??
Waarom zeggen we niet: “Eten is slecht voor ons”? Of: “Sporten is ongezond”?
Wat maakt dan dat we wel zeggen: “Stress geeft ons hoge bloeddruk”? of: “Stress zorgt er voor dat mensen hartklachten krijgen”?
Raar eigenlijk, want stress hebben we nodig gehad om te worden tot wie we zijn: mens! Zonder stress waren we hier niet geweest!
Waarom krijgt “stress” dan nu, om in te haken op een actueel thema, de “zwarte piet”?
Stress is niets anders dan een reactie van het lichaam om onze balans te hervinden, onze homeostase. Drinken we koffie, dan dreigen we iets te warm te worden en ons systeem reageert met bv. meer te gaan plassen om de hitte af te voeren. Is de warmte voldoende afgevoerd dan stopt de stressreactie en we hoeven niet meer vaker naar de wc te lopen.
Vroegááhh, toen we nog te maken hadden met beren en roofdieren was zo’n stressreactie uiteraard zinvol om alert te blijven op de gevaren die ons in die tijd omringden. Maar ook daar was het zo, dat als het gevaar geweken was dan nam onze Parasympaticus het over en konden we met onze beentjes omhoog, tot rust komen en herstellen van de inspanning.
Wat maakt het nu dan zo anders?
We staan 24/7 aan! We hebben geen “beentjes-omhoog-moment” meer. We moeten van alles zowel in werk als privé. We willen niets missen en hoeven ook niets meer te missen met dank aan bedrijven als Apple, Samsung en Huawei.
Continu moeten we aanhaken in een versnelling van de maatschappij die, evolutionair gezien, honderden miljoenen jaren nodig heeft om ons als soort aan te passen. En we moeten het doen met een verouderd stress-hanteringssysteem die een paar honderd miljoen jaar geleden prima werkte maar nu niet meer de oplossingen biedt voor de uitdagingen van deze tijd.
Het woord “stress” schept verwarring. Of we het nu hebben over de oorzaak van het ongemak, de stressor, of hoe jouw lichaam reageerde (versnelde ademhaling, hoge hartfrequentie, gejaagdheid), de stressreactie, of hoe jij de situatie ervaarde, de stressbeleving, het wordt allemaal onder de noemer “stress” gedumpt.
Waar kunnen we wat aan doen?
Aan de stressor kunnen we niet zoveel doen. Die is er gewoon. Feit. Aan de reactie van ons lichaam is ook een lastige of je moet héél goed in mediteren zijn!
Onze controle bestaat uit onze perceptie, hoe we er tegenaan kijken. Wat bepaalt of we iets als ‘moeilijk’ bestempelen? Onze eigen gedachten, onze overtuigingen, gebaseerd op ervaringen die we ooit meegemaakt hebben of waar we van gehoord hebben(!)
Daar gaat het soms de mist in! Ons brein kan de hoeveelheid informatie niet aan en “clustert” gelijkende ervaringen en bergt die op in een mapje met een label. “Leeuw, beer, Trump” zou bijvoorbeeld onder het kopje “risicovol” kunnen vallen.
Maar soms kloppen de labels niet helemaal omdat situaties nooit helemaal zo zwart/wit zijn. Ben je bijvoorbeeld in je kleuterleeftijd gepest door kinderen met rood haar dan is er een kans dat het niet helemaal botert als je een leidinggevende krijgt met… rood haar. Maar hoeveel mensen met rood haar ken je eigenlijk? En zijn die dan allemaal “pestkoppen”?
Dáár kunnen we invloed op uitoefenen door je bewust te zijn dat je ook op een andere manier naar iemand of een situatie kunt kijken. Je lichaamsreactie volgt je gedachten. En is het dan nog ‘stress’ of is het iets of iemand waarmee we moeten leren omgaan?
Ik wens iedereen, met name in de Verenigde Staten, dit inzicht toe niet alleen voor 2021 maar ook voor al die jaren die er nog op volgen.
“It’s all inside your head, she said to me…..”(Paul Simon)
