Introductieavond “Druk-verslaving”
Categorie: Kennisbank
Hoe bouw je een burn-outfabriek?
Hoe bouw je een burn-outfabriek?
“Hoe het Binnenhof een burn-outfabriek werd” Dit kopt het AD gister in een van zijn artikelen. Minister van ’t Wout die de komende maanden rust moet houden omdat het hem teveel is geworden. Het spanningsveld tussen “gezondheid” en “economie” drukt zwaar en niet alleen op hem!
Misschien moest de kop wel luiden: “Hoe Nederland tot een burn-outfabriek werd”. Het betreft niet alleen politici maar ook mensen in de “zorg, onderwijs, ict, transport….”. Waar is het misgegaan?
Jan Machek schrijft in Trouw: “Ik denk, dus ik stress”. Het zit allemaal tussen de oren dus.
Ik denk dat hij daar de plank wel aardig raakt. Stress is stress als je denkt dat het zo is.
Perceptie is de term die daarvoor gebruikt wordt. Eigenlijk de “bril” die we opzetten als we naar situaties kijken. Deze is in de loop der jaren gevormd door een stukje erfelijkheid, opvoeding en ervaringen die we tijdens ons leven hebben opgedaan. Aannames, overtuigingen van hoe het leven volgens ons in elkaar steekt. Die kunnen behoorlijk hardnekkig zijn.
Wat maakt dat de één in een situatie verstikt en dat de ander in dezelfde situatie juist excelleert en boven zichzelf uitstijgt? Heeft het met externe factoren te maken? De druk van de samenleving? Het gaat erom hoe je daarmee omgaat en welke keuzes je daarin maakt.
Laat je je meeslepen door een alsmaar versnellende maatschappij die 24/7 gebruik van je eist? Of luister je naar wat jezelf wil en maak je van daaruit je keuzes ongeacht de consequenties?
Binnen NLP worden sessies altijd afgesloten met een “Ecology-check”. Stel je de vraag bij elke keuze die je maakt: “is deze keuze goed voor mij en het systeem waar ik deel van uit maak, op korte en op langere termijn?”
Van ’t Wout is uitgevallen en met hem vele anderen (Omtzigt, Bruins, Raemakers, van der Molen). Zijn taken worden overgenomen door Stef Blok, Minister van Buitenlandse Zaken en Sigrid Kaag, Minister van Buitenlandse Handel. Die hadden gelukkig nog wat tijd over!
Ik vrees dat ze de “Ecology-check” even vergeten zijn.
Zó creëer je dus een ‘burn-outfabriek’.
We zijn verslaafd!
De man kan de slaap niet vatten. Onrustig, zwetend, enigszins trillende handen. Zijn gedachten gaan al voortdurend naar wat hij de komende dag allemaal voor elkaar moet gaan boksen. Wel wat druk op de borst.
En dan wordt het ook nog vakantietijd waar hij al helemaal niet op zit te wachten. Hoe moet hij in godsnaam al zijn werk gedaan krijgen? Het hijgen van ‘deadlines’ in zijn nek dringt zich heel sterk naar de voorgrond….
Zomaar een verhaal maar wel een die karakteristieker wordt als we inzoomen op de ‘werker’ van deze tijd. De turbo-versnelling waar onze maatschappij in bevindt, de steeds hogere eisen die onze werkomgeving van ons eiste, het voldoen aan onmogelijke criteria die we ons zelf opleggen. Het is teveel.
Wat maakt dat we er dan toch eindeloos mee doorgaan als een stel lemmings die zich van een klif stort? Wat is de zin van keer op keer over je grenzen gaan en daar ook keer op keer de prijs voor te moeten betalen in de vorm van een ‘burn-out’?
Op eens begreep ik het! We kunnen niet meer zonder. We zijn het gevoel van ‘bevrediging’ allang kwijt geraakt en we zoeken continu naar extremen om nog maar iets te kunnen voelen.
Als we proberen om het rustiger aan te doen dan slaat “cold-turkey” keihard toe. We worden onrustig, kunnen niet stilzitten, zweten, trillen en gedachten gieren als een tornado door ons hoofd heen.
We weten niet meer hoe we er grip kunnen krijgen. We zijn verslaafd!
Druk-verslaving zou aardig de lading dekken!
Zoals bij elke verslaafde is het noodzaak te “resetten”, terug naar de ‘fabrieksinstellingen’ om alle ‘bugs’ die er in de loop der tijd, ingeslopen zijn te elimineren.
Wellicht te vergelijken met het spelletje “Jenga”. Een hopeloos uit het lood staande stapel blokjes die ‘gecontroleerd’ onderuit gehaald wordt en vervolgens weer opgebouwd wordt maar nu met een stevig fundament als basis.
Zoals iemand laatst tegen mij zei: “je zult eerst de eierschaal moeten breken voordat je een heerlijke omelet kan maken..“
Wat als er geen stress zou zijn?
Zou het leven er dan meer ontspannen, meer relaxt uitzien? Je nergens druk over hoeven maken en alles loopt op rolletjes!
Heerlijk toch?
Ik zal je gelijk uit de droom helpen: NEE!
We kunnen niet zonder. We hebben stress nodig! Nog scherper: zonder stress zouden we hier als mens niet eens bestaan.
We hebben die prikkel nodig om actief te worden, om te groeien, om ons te ontwikkelen.
Zo ontwikkelden we ons van amoebe tot vis. Het vissenbestaan was wat beperkt en er ontstond de behoefte om onze grenzen te verleggen naar het vaste land en ontwikkelden we ons tot een soort die zowel in water als op harde ondergrond uit de platvoeten kon. Dat kostte de nodige eeuwen aan evolutie om dat gedaan te krijgen.
We bevonden ons onderaan de voedselketen en werden gedomineerd door andere soorten met aan de top de dinosauriërs. Die hoe groot en massaal ook, niet opgewassen waren tegen de inslag van een meteoriet in Mexico met een totale extinctie als gevolg. Die zagen ze niet aankomen.
Met dat voorbeeld voor ogen en de nodige spanning die dat met zich meebracht ontstond er de behoefte en dus de prikkel om zoiets nooit meer mee te maken. We ontwikkelden ons en klommen traag maar gestaag naar boven. Van kruipen gingen we naar staan, kregen we een groter hersenbereik. Van reptielenbrein naar cognitief brein en legden als ‘piece de resistance’ er nog eens een emotionele laag overheen.
We bereikten de top van de ladder.
Maar zoals elke topsporter zal bevestigen, is het moeilijk om aan de top te blijven.
We hebben het summum bereikt en wat moeten we dan nog meer?
Wat erin sluipt is laksheid, luiheid, onverschilligheid. Wie doet ons wat?
Gebrek aan prikkels om alert te blijven om. Geen behoefte meer tot groei.
Een vergelijking met het Romeinse Rijk dient zich aan. De Romeinen hadden ook alles bereikt wat er te bereiken viel. De prikkel viel weg en men ging zich te buiten aan schranspartijen en orgies en maakten zich geen zorgen over wat er verder op in de wereld gebeurde…..
Harvard en Stanford University hebben al aangegeven dat we aan de 6e extinctie-periode, een volledig uitsterven van een soort, bezig zijn. Ditmaal van ‘androgene’ aard. De mens dus!
Die zien we wel aankomen maar wat maakt dat we zo laks en lui reageren? Of focussen we liever op de doorligplekken die het té lang zitten heeft veroorzaakt?
De toename van burn-outs en mensen met depressies zou daar een direct gevolg van kunnen zijn. Wellicht zijn we daarom 24/7 op zoek naar geprikkeld worden. We zoeken het in extreme uitdagingen of het nu over sport gaat of werk om maar überhaupt iets te voelen van…. Ja, wat eigenlijk?
Stress is niets anders dan een prikkel om onze homeostase, biologische balans, te herstellen.
Misschien moeten we ook zo naar Corona kijken. Een wakeup-call, een gedwongen time-out om ons bewust te zijn van hoe we ons ras zo hebben laten verzwakken dat we een virusje, nog kleiner dan een amoebe. niet de baas kunnen. Afhankelijk geworden van vaccins en de willekeur van keuzes van regeringen.
C-19 een stress-prikkel die noodzakelijk is en ons weer de ogen opent voor wat belangrijk is?
Stress? We kunnen niet zonder, maar wel binnen onze begrenzingen!
Sterker uit mijn burn-out is gestart!
Joint venture : Foreverhealthyyoga en Burn-outmaster! En…….. we zijn online: sterkeruitmijnburnout.nl
Ons eerste project om te voorkomen dat mensen met een burn-out terugvallen.
Stress bestaat niet!??
Waarom zeggen we niet: “Eten is slecht voor ons”? Of: “Sporten is ongezond”?
Wat maakt dan dat we wel zeggen: “Stress geeft ons hoge bloeddruk”? of: “Stress zorgt er voor dat mensen hartklachten krijgen”?
Raar eigenlijk, want stress hebben we nodig gehad om te worden tot wie we zijn: mens! Zonder stress waren we hier niet geweest!
Waarom krijgt “stress” dan nu, om in te haken op een actueel thema, de “zwarte piet”?
Stress is niets anders dan een reactie van het lichaam om onze balans te hervinden, onze homeostase. Drinken we koffie, dan dreigen we iets te warm te worden en ons systeem reageert met bv. meer te gaan plassen om de hitte af te voeren. Is de warmte voldoende afgevoerd dan stopt de stressreactie en we hoeven niet meer vaker naar de wc te lopen.
Vroegááhh, toen we nog te maken hadden met beren en roofdieren was zo’n stressreactie uiteraard zinvol om alert te blijven op de gevaren die ons in die tijd omringden. Maar ook daar was het zo, dat als het gevaar geweken was dan nam onze Parasympaticus het over en konden we met onze beentjes omhoog, tot rust komen en herstellen van de inspanning.
Wat maakt het nu dan zo anders?
We staan 24/7 aan! We hebben geen “beentjes-omhoog-moment” meer. We moeten van alles zowel in werk als privé. We willen niets missen en hoeven ook niets meer te missen met dank aan bedrijven als Apple, Samsung en Huawei.
Continu moeten we aanhaken in een versnelling van de maatschappij die, evolutionair gezien, honderden miljoenen jaren nodig heeft om ons als soort aan te passen. En we moeten het doen met een verouderd stress-hanteringssysteem die een paar honderd miljoen jaar geleden prima werkte maar nu niet meer de oplossingen biedt voor de uitdagingen van deze tijd.
Het woord “stress” schept verwarring. Of we het nu hebben over de oorzaak van het ongemak, de stressor, of hoe jouw lichaam reageerde (versnelde ademhaling, hoge hartfrequentie, gejaagdheid), de stressreactie, of hoe jij de situatie ervaarde, de stressbeleving, het wordt allemaal onder de noemer “stress” gedumpt.
Waar kunnen we wat aan doen?
Aan de stressor kunnen we niet zoveel doen. Die is er gewoon. Feit. Aan de reactie van ons lichaam is ook een lastige of je moet héél goed in mediteren zijn!
Onze controle bestaat uit onze perceptie, hoe we er tegenaan kijken. Wat bepaalt of we iets als ‘moeilijk’ bestempelen? Onze eigen gedachten, onze overtuigingen, gebaseerd op ervaringen die we ooit meegemaakt hebben of waar we van gehoord hebben(!)
Daar gaat het soms de mist in! Ons brein kan de hoeveelheid informatie niet aan en “clustert” gelijkende ervaringen en bergt die op in een mapje met een label. “Leeuw, beer, Trump” zou bijvoorbeeld onder het kopje “risicovol” kunnen vallen.
Maar soms kloppen de labels niet helemaal omdat situaties nooit helemaal zo zwart/wit zijn. Ben je bijvoorbeeld in je kleuterleeftijd gepest door kinderen met rood haar dan is er een kans dat het niet helemaal botert als je een leidinggevende krijgt met… rood haar. Maar hoeveel mensen met rood haar ken je eigenlijk? En zijn die dan allemaal “pestkoppen”?
Dáár kunnen we invloed op uitoefenen door je bewust te zijn dat je ook op een andere manier naar iemand of een situatie kunt kijken. Je lichaamsreactie volgt je gedachten. En is het dan nog ‘stress’ of is het iets of iemand waarmee we moeten leren omgaan?
Ik wens iedereen, met name in de Verenigde Staten, dit inzicht toe niet alleen voor 2021 maar ook voor al die jaren die er nog op volgen.
“It’s all inside your head, she said to me…..”(Paul Simon)
Turn-around, hét omslagpunt bij burn-out
In het verre Oosten, zo’n 2500 jaar geleden, trekt een Boeddhistische Lama als een reizende Boeddha door het land. Op een gegeven moment komt hij in een dorp waar kennelijk een jaarlijks feest wordt gehouden. Op dat feest worden de jonge mannen van het dorp uitgedaagd om mee te doen aan een levensgevaarlijke challenge. Ze moeten in een draaikolk springen en er weer levend uit zien te komen. Tot nu toe heeft nog niemand het gered… Zo wordt ook de Lama gevraagd om deel te nemen aan het spektakel die daar mee instemt. Hij springt erin en komt er even later levend en wel weer uit. Uitgebreid wordt gevierd dat iemand eindelijk de uitdaging tot een goed einde heeft gebracht. Iedereen wil dan ook weten hoe het dat voor elkaar heeft weten te boksen.
“Als je in draaikolk springt dan is de aanzuiging naar beneden zo groot dat je het met je fysieke beperkingen niet gaat redden om er tegen in te gaan”, vertelt de Lama. “Wat je helpt is mee te gaan met de stroming (mee-stribbelen volgens prof. Weggemans) totdat je de bodem raakt en vaste grond onder je voeten hebt”. “Vanaf dat moment kun je je afzetten zodat je je uit de zuigende kracht van de kolk kunt duwen”.
Een mooie metafoor die, m.i., symbool staat voor wat iemand in een burn-outproces meemaakt.
Mensen komen in spanningsvelden terecht (ontslag, corona) of springen er zelf in (mee blijven draaien in de immer voortdurende “ratrace”).
Soms liggen oorzaken “extern”, buiten je zelf. Het overkomt je. Covid-19 is ons overkomen. Daar kunnen we weinig aan veranderen, dat blijft het feit! (De draaikolk!)
We hebben alleen invloed op wat we met dit gegeven gaan doen. Welke betekenis geven we hieraan, onze perceptie! Worden we boos en richten we een complottheorie gerichte organisatie op waar we de “waanzin” benadrukken? Zijn we gefrustreerd omdat we ons in ons vrijheid worden aangetast? (Tegen de oerkracht van de kolk in zwemmen). Of….. accepteren we de realiteit zoals die is, houden we ons aan de regels, die met de beperkte informatie die we tot nu toe hebben verzameld, en dealen we ermee? (vaste grond onder de voeten)
Soms, de meeste(?), liggen oorzaken intern en komen voort uit onze eigen (doem-)gedachten, onze (belemmerende) overtuigingen
Dingen gebeuren maar we laten ook dingen gebeuren en we zijn dan als topadvocaten die de beschuldigende vinger naar de “ander” laten wijzen. “Het komt door die vervelende leidinggevende”, “de organisatie eist dit van mij”, “de maatschappij vraagt een 24 uurs beschikbaarheid van mij”.
Maar wat is je eigen rol hierin geweest? Wat heb jij gedaan om tactischer met die leidinggevende om te gaan? Of heb je het maar zo gelaten omdat hij toch niet te veranderen is?
Waar staat in je functieomschrijving dat je 24/7 bereikbaar moet zijn? Of zijn dit je eigen geformuleerde aannames?
Je eigen rol! Waar we het dan over hebben is bewustzijn over wat wij belangrijk vinden in ons leven, onze kernwaarden. Maar ook bewustzijn over wie we zijn, onze identiteit. Maar ook de “ikigai-vraag”, wat maakt ons Leven zinvol!
Dit vormt ons fundament vanwaar uit we keuzes maken. De bodem vanwaar we ons weer kunnen afzetten om ons te ontworstelen uit de draaikolk!
Burn-outprofiler maakt valkuilen zichtbaar
Wat als er een manier zou zijn om knelpunten binnen een team of organisatie zichtbaar te maken zelfs vóórdat ze zich ontwikkelen tot een conflict of leiden tot uitval van medewerkers?
Tegenwoordig wordt er vanuit organisaties meer “reactief” gehandeld. Er moet eerst een probleem ontstaan voordat men gaat handelen.
Een medewerker gaat ‘burn-out’ en meldt zich ziek. Een HR-manager schakelt een arbodienst en in het meest gunstigste geval wordt een “Plan van aanpak” opgesteld waarin de medewerker in staat wordt gesteld om op termijn te re-integreren. Dit hele proces neemt zo’n 242 dagen, grofweg 8 maanden, in beslag. Kosten: €230 per dag (bron: TNO). Opmerkelijk hierbij is dat de inschatting van de werkgever beduidend lager uitvalt namelijk gemiddeld: €143 per dag..(eveneens: TNO).
Wat zou de meerwaarde zijn als je dit hele proces vóór kunt zijn? Als je medewerkers die verhoogd risico lopen om “om te vallen” al heel snel op de “sonar” hebt? Waardoor een bedrijf in staat is om preventieve maatregelen te nemen en, wellicht, uitval voorkomen kan worden..
Wat voor zover duidelijk is betreft het mensen met een karakteristiek gemiddeld profiel: “perfectionisten, loyalisten, hoog verantwoordelijkheidsgevoel, hoge mate van zelfopoffering..”
Iets meer vrouwen dan mannen, HBO+ opgeleid, tussen de 25-35, werkend bij grote organisaties en neigend naar neuroticisme.
Burn-outprofiler is “powered by Mindsonar Metaprofielanalyse”, om maar een populaire kreet er tussendoor te gooien. Een methodiek waarmee in kaart gebracht wordt welke denkstijlen iemand hanteert in een bepaalde context. Tevens wordt in deze analyse voorzien in de koppeling naar “kernwaarden” volgens de indeling van Graves (Spiral dynamics)
De laatste tijd zijn er door Burn-outmaster data verzameld over mensen met een burn-out. De vraag hierbij was: “Is er een profiel te vinden van Dé Burn-out?”.
Iedereen is uniek dus is er geen(!) eensluidend profiel aan te geven. Echter in algemene zin zijn er wel een aantal opvallende overeenkomsten te zien.
Ze zijn wat “reactiever”, zijn wat bedachtzamer, vaak vanuit een negatief denkkader redenerend.
Ze zijn aan het “vermijden”, aan het “weglopen” van de ongemakkelijke situatie.
Ze luisteren meer naar “anderen” dan naar zichzelf.
Ze hebben behoefte aan structuur.
Ze hebben continu een bril op van “wat voldoet er niet?”.
Ze hebben de behoefte aan “geborgenheid”, terug naar vastigheden, veiligheid.
Ze hebben de behoefte aan ondersteuning, om het “samen” te doen.
Al deze kenmerken zijn in meer of mindere mate zichtbaar. Noem het een radar of sonar waarbij de “dots” van medewerkers met een verhoogd risico snel zichtbaar zijn. Het vergt uiteraard een proactieve instelling van de medewerker zelf, van de leidinggevende, van het team, van HR en van de organisatie om de “bliepjes” op het scherm te willen waarnemen en er op te ageren.
Voorkómen is over het algemeen nog altijd beter dan re-integreren…!
